Zer aurkituko duzu hemen?
AA eta Txatboten Erabilera Etikoa Hezkuntzan
Europako AI Act-aren arauak eta UNESCOren gomendioak hezkuntza arloan
1. Arriskuen identifikazioa eta lege-markoa
AI Act-aren arabera arrisku handikoa da hezkuntza eremua:
- Ikasleen etorkizuneko aukeretan eragin zuzena
- Ebaluazio prozesuen objektibotasuna bermatu beharra
- Ikasleen garapen pertsonalean eragina
- Hezkuntza-aukeretarako sarbidean eragina
UNESCOren oinarrizko gomendioak:
- AA tresnak ez dira ideologikoki neutroak
- Kultura eta hizkuntza gutxi batzuk dira nagusi
- Erabilera mugatua eta gainbegiratua behar da
- Hezkuntza-helburuak teknologiaren gainetik jarri
Adibideak:
❌ “Txatbotak ikasleen azterketen ebaluazio automatikoa egiten du”
✅ “Txatbota irakaslearen laguntzaile gisa erabiltzen da orientazioa emateko”
2. Debekatutako praktikak
Guztiz debekatuta daude:
- Ikasgelako emozioen ezagutza sistemak
- Ikasleen ahultasunak identifikatu eta ustiatzea
- Ezaugarri babestuetan oinarritutako kategorizazioa
- Manipulazio edo engainu sistemak
- Ikasleen datu pertsonalen erabilera desegokia
Adibideak:
❌ “Ikasleen emozioak aztertzeko sistemak erabiltzea”
❌ “AA detekzio tresnak erabiltzea lanen jatorria egiaztatzeko”
❌ “Ikasleen profilak sortzea AA bidez”
3. Erabilera egokiak eta gardentasuna
Gomendatutako praktikak:
- Txatbotaren erabilera argi adieraztea lan guztietan
- Irakaslearen orientazioa jarraitzea
- Kontzeptuak ulertzeko laguntzaile gisa erabiltzea
- Ikasketa pertsonalizatuan laguntzeko erabiltzea
- Material osagarria sortzeko tresna gisa erabiltzea
Adibideak:
✅ “Lanaren sarreran azaldu dut txatbotaren laguntza nola erabili dudan”
✅ “Irakasleari galdetu diot txatbota erabiltzeko moduaz”
4. Kalitatea eta gainbegiraketa
Kalitate-kontrola:
- Irakasleen gainbegiratze aktiboa
- Emaitzen trazabilitatea bermatzea
- Sistemaren mugak ezagutu eta azaltzea
- Diskriminazio-arriskuak saihestea
- Ikasleen prozesuaren jarraipena egitea
Adibideak:
✅ “Laguntza antolatzea lanen bilakaera aztertzeko”
✅ “AA tresnen mugak eta akatsak dokumentatzea”
5. Pribatutasuna eta datuen babesa
Arrisku nagusiak:
- Datu pertsonalen bilketa nahi gabe
- Informazio pribatuaren hedapena
- Datuen erabilera ez-egokia hirugarrenen aldetik
- Adingabeen datu pertsonalen esposizio arriskua
Babes neurriak:
- AA tresna fidagarriak soilik erabiltzea
- Datu pertsonalak ez sartzea sistemetan
- Ikastetxearen pribatutasun-politikak jarraitzea
- Datuen babesaren garrantzia irakastea
6. Adina eta erabilera mugak
UNESCOren gomendio zehatzak:
- 13 urtetik beherako ikasleek ez lukete AA tresna esperimentalik erabili behar
- Adin txikikoen babes berezia bermatu behar da
- Garapen etapak errespetatu behar dira
Erabilera egokiak adinaren arabera:
- 13 urtetik gora: erabilera gainbegiratua
- 16 urtetik gora: autonomia handiagoa
- Beti irakaslearen orientazioarekin
- Adinari egokitutako tresnak aukeratu
7. Herritartasun digitala
Garatu beharreko gaitasunak:
- Pentsamendu kritikoa AA tresnen aurrean
- Informazioaren ebaluazio eta kontrastea
- Teknologiaren erabilera kontzientea
- Autonomia digitala
Adibideak:
✅ “AA erantzunak modu kritikoan aztertzea”
✅ “Informazio iturriak alderatzea”
✅ “Teknologiaren mugak identifikatzea”
8. Ikasleen autonomia eta elkarlana
Gaitasunen garapena:
- AA tresnen hautaketa kritikoa egiteko gaitasuna
- Taldean lan egiteko trebetasunak
- Esperientzien eta ezagutzen trukea
- Elkarlaneko ikaskuntza sustatzea
Adibideak:
✅ “AA tresnen erabilera esperientziak partekatu taldean”
✅ “Elkarrekin ebaluatu tresnen egokitasuna”
✅ “Talde-proiektuetan AA modu osagarrian erabili”
9. AA eta originaltasuna
AA detekzio tresnen arazoak:
- AA detekzio tresnek positibo faltsu asko ematen dituzte
- Ikasleen lan originalak oker markatu ditzakete
- Ez dira fidagarriak eta ikasleei kalte egin diezaiekete
- Ez da gomendagarria horrelako tresnak erabiltzea
Ikuspegi pedagogikoa:
- AA erabilera gardena sustatu: noiz eta zertarako erabili den adierazi
- Lanaren prozesuaren jarraipena egin
- Konfiantzazko giroa sortu ikasgelan
- Ikasleen lan prozesuaren etapak baloratu, ez soilik emaitza
Adibideak:
✅ “Lanen zirriborroak eta berrikusketa faseak dokumentatu”
✅ “AA tresnen erabilera gardena sustatu”
✅ “Laguntza pertsonalizatuak antolatu”
Zure ezagutza probatu
1. Galdera: AI Act-aren arabera, zergatik da hezkuntza arrisku handiko eremua?
2. Galdera: Zein praktika dago GUZTIZ debekatuta?
3. Galdera: UNESCOren arabera, zein da adin muga AA tresna esperimentalak erabiltzeko?
4. Galdera: Zein da herritartasun digitalaren gaitasun garrantzitsuena?
5. Galdera: Zergatik ez dira fidagarriak AA detekzio tresnak?